درمان سریع آفت دهان

روش‌های درمان آفت دهان به‌طور کلی به دو دسته دارویی و خانگی تقسیم می‌شوند. درمان‌های دارویی شامل استفاده از ژل‌ها و پمادهای موضعی ضدالتهاب، دهان‌شویه‌های آنتی‌باکتریال، مکمل‌های ویتامینی و در موارد شدید، داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی است. در کنار این گزینه‌ها، بسیاری از افراد به درمان‌های خانگی مانند شست‌وشو با آب نمک، مصرف عسل طبیعی، ماست پروبیوتیک، بیکینگ‌سودا، یا حتی استفاده از یخ برای کاهش درد و التهاب روی می‌آورند. آفت دهان یکی از مشکلات رایج دهانی است که به‌صورت زخم‌های دردناک و کوچک روی بافت نرم داخل دهان ظاهر می‌شود و می‌تواند فعالیت‌هایی مثل خوردن، نوشیدن یا حتی صحبت‌کردن را به‌شدت دشوار کند. این زخم‌ها معمولاً گرد یا بیضی‌شکل با مرکز سفید یا زرد و حاشیه قرمز هستند و در مکان‌هایی مانند سطح داخلی لب‌ها، گونه‌ها، لثه‌ها یا کناره‌های زبان ایجاد می‌شوند. عوامل مختلفی مثل آسیب فیزیکی، استرس، حساسیت‌های غذایی، کمبود ویتامین‌ها و حتی تغییرات هورمونی می‌توانند زمینه‌ساز این ضایعات باشند. هرچند آفت‌ها معمولاً طی چند روز تا دو هفته خودبه‌خود بهبود می‌یابند، اما در بسیاری از موارد، شدت درد یا تکرار مکرر آن باعث می‌شود که افراد به‌دنبال روش‌های درمانی مؤثر و سریع باشند.

روش‌ های درمان آفت دهان

مانند درمان دندان درد با زردچوبه و سایر روش های گیاهی، آفت دهان نیز روش های درمانی دارد. برای مدیریت و درمان سریع آفت دهان، ابتدا باید فهمید علت چیست و براساس آن اقدامات لازم را انجام داد. بسیاری از زخم‌های آفتی خفیف، ظرف یک تا دو هفته خودبه‌خود بهبود می‌یابند؛ اما روش‌هایی وجود دارد که به بهبود سریع‌تر زخم کمک می‌کند و ناراحتی بیمار را به حداقل می‌رساند. در حالت کلی، می‌توان درمان آفت دهان را به دو دسته دارویی و خانگی تقسیم کرد.

درمان‌ دارویی آفت دهان

در مواردی که آفت دهان درد شدید یا طولانی دارد یا مکرراً عود می‌کند، درمان‌های دارویی زیر می‌توانند کمک‌کننده باشند:

• استفاده از ژل‌ها و پمادهای ضدعفونی و مسکن موضعی: فرآورده‌هایی مانند اوراجل (Orajel) یا محصولات حاوی بنزوکائین، لیدوکائین یا تریامسینولون می‌توانند درد را کاهش بدهند و التهاب را کنترل کنند.
• دهان‌شویه‌های ضدعفونی‌کننده: برای ضدعفونی‌کردن محیط دهان، دهان‌شویه‌های بدون الکل و دارای مواد آنتی‌باکتریال یا ضدقارچ پیشنهاد می‌شود. این کار به جلوگیری از عفونت ثانویه کمک می‌کند.
• استفاده از کورتیکواستروئیدهای موضعی: برای کاهش التهاب، پزشک یا دندانپزشک ممکن است پمادهای موضعی کورتیکواستروئید تجویز کند.
• تجویز مکمل‌های ویتامینی: اگر آفت ناشی از کمبود ویتامین باشد، تأمین کمبودهایی مانند ویتامین B12، آهن، اسید فولیک یا روی می‌تواند به بهبود سریع زخم‌ها کمک کند.
• قرص‌های ضداسید یا خنثی‌کننده اسید (مانند تامز Tums): در برخی افراد، خنثی‌کردن اسید دهان می‌تواند درد ناشی از آفت را کاهش بدهد و به بهبود سریع‌تر آن کمک کند.
• ایمونوساپرسنت‌های خوراکی یا دهانی در موارد شدید: درصورتی‌که آفت دهان به‌شکل شدید و مداوم بروز کند و درمان‌های معمول جوابگو نباشند، گاهی داروهای سرکوب‌کننده ایمنی به تجویز پزشک مورد استفاده قرار می‌گیرند.

درمان‌ خانگی آفت دهان

در شراط بحرانی مانند درمان فوری دندان درد در بارداری بسیاری از افراد برای درمان سریع آفت دهان ترجیح می‌دهند از روش‌های طبیعی و ساده‌تر استفاده کنند تا ناراحتی و دوره بهبود را کاهش بدهند. در این بخش به برخی از رایج‌ترین درمان‌های خانگی اشاره می‌کنیم:

• شست‌وشو با آب نمک: آب نمک، خاصیت ضدعفونی و ضدباکتری ملایمی دارد و می‌تواند به کاهش التهاب کمک کند. نصف قاشق چای‌خوری نمک را در یک لیوان آب ولرم حل کنید و چند بار در روز دهان را شست‌وشو بدهید.

مطابق نظر سایت evpdental:

Salt water rinseA warm salt water solution is the most common home remedy for disinfecting a mouth ulcer and helping it to heal faster. To use a salt water rinse:Add 1 teaspoon of salt to half a cup of warm water (not hot)Take a mouthful and hold it in your mouth over the sore area for at least 2 minutesSpit it out, taking care not to swallowRepeat 4 times a day until the sore is no longer troubling you

شستشو با آب نمک محلول آب نمک گرم رایج ترین درمان خانگی برای ضد عفونی کردن زخم دهان و کمک به بهبود سریعتر آن است. برای استفاده از محلول شستشو با آب نمک: 1 قاشق چایخوری نمک را به نصف فنجان آب گرم (نه داغ) اضافه کنید. یک لقمه بخورید و حداقل 2 دقیقه آن را در دهان خود بر روی محل درد نگه دارید. تف کنید و مراقب باشید که قورت ندهید این کار را 4 بار در روز تکرار کنید تا زخم دیگر شما را آزار ندهد.

• بیکینگ‌ سودا (جوش شیرین): مخلوطی از جوش شیرین و مقدار کمی آب را به‌صورت خمیر درآورید و روی آفت بمالید. این کار به تنظیم pH دهان کمک می‌کند و درد را کاهش می‌دهد.
• عسل طبیعی: عسل خواص ضدالتهابی و ضدمیکروبی دارد. قرار‌دادن مقداری عسل روی زخم می‌تواند سرعت ترمیم را بالاتر برده و از عفونت ثانویه جلوگیری کند.
• استفاده از ماست پروبیوتیک: ماست حاوی باکتری‌های مفید است که ممکن است در تنظیم باکتری‌های دهان و بهبود زخم آفتی نقش داشته باشد.
• روغن نارگیل: به‌دلیل دارا‌بودن خواص ضدالتهابی و ضدمیکروبی، می‌توانید کمی روغن نارگیل را روی محل آفت دهان بمالید. این کار علاوه‌بر کاهش درد به جلوگیری از پیشرفت زخم نیز کمک می‌کند.
• آلوم یا زاج سفید: آلوم در طب سنتی به‌عنوان ماده‌ای قابض شناخته می‌شود. تماس‌دادن مقداری اندک از خمیر آلوم (ترکیب زاج و کمی آب) با آفت، ممکن است به خشک‌شدن زخم و کاهش مدت بهبود کمک کند.
• سرکه سیب: یک قاشق چای‌خوری سرکه سیب را در نصف لیوان آب ولرم حل کنید و روزانه دو بار دهان را با آن شست‌وشو بدهید. سرکه سیب اثر ضدمیکروبی دارد و می‌تواند به بهبود سریع‌تر زخم کمک کند.
• قطعات یخ: نگه‌داشتن تکه‌ای یخ روی آفت، درد و التهاب را تسکین می‌دهد. هرچند این روش موقتی است؛ اما در شرایطی که دسترسی به سایر درمان‌ها نیست، می‌تواند مؤثر واقع شود.

چگونه به‌سرعت از شر آفت دهان خلاص شویم؟

اگر به‌دنبال راهکاری فوری برای رهایی از درد و سوزش و درمان سریع آفت دهان هستید، چند نکته کلیدی وجود دارد که حاما باید بدانید. نخست، حتماً عامل یا عامل‌های تحریک‌کننده را شناسایی و حذف کنید؛ برای مثال اگر مسواک شما زبر است، مسواک نرم‌تر تهیه کنید و یا از راهنمای انتخاب مسواک استفاده کنید. اگر خرده‌های تیز دندان یا پروتز شما را آزار می‌دهد به دندانپزشک مراجعه کنید تا مشکل اصلاح شود. همچنین، تغذیه مناسب و مصرف کافی آب به ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده کمک می‌کند.

ازسوی‌دیگر، برخی ژل‌ها و کرم‌های دارویی مسکن می‌توانند به‌صورت مقطعی درد آفت را کاهش بدهند و البته رعایت بهداشت دهان و دندان نیز بسیار مهم است.

آیا آفت دهان قابل‌پیشگیری است؟

با اینکه نمی‌توان به‌طور صددرصد از بروز آفت دهان جلوگیری کرد؛ اما رعایت برخی نکات پیشگیرانه می‌تواند دفعات و شدت بروز آن را کاهش دهد:

• حفظ بهداشت دهان و دندان: مسواک‌زدن دو بار در روز با مسواک نرم و بهترین خمیردندان ایرانی و خارجی فاقد مواد محرک (مثل SLS)  و نیز نخ دندان کشیدن، نقش مهمی در سالم نگه‌داشتن مخاط دهان دارد.
• تغذیه سالم و متعادل: میوه‌ها و سبزیجات سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی هستند که به تقویت مخاط دهان کمک می‌کنند. کمبودهایی مثل ویتامین B12، آهن و اسید فولیک می‌توانند زمینه‌ساز ایجاد آفت شوند، پس سعی کنید رژیم غذایی‌تان متنوع و سرشار از این مواد باشد.
• کاهش استرس: ورزش، مدیتیشن، یوگا و حتی پیاده‌روی‌های کوتاه می‌توانند سطح استرس را کاهش بدهند و از بروز مکرر آفت جلوگیری کنند.
• خواب کافی: کم‌خوابی مداوم یکی از عوامل تأثیرگذار بر ضعف سیستم ایمنی و بروز مکرر آفت دهان است.
• پایش عوامل آلرژی‌زا: اگر پس‌از مصرف ماده غذایی خاص، آفت دهان عود می‌کند، بهتر است با پزشک یا دندانپزشک مشورت کنید تا حساسیت یا آلرژی احتمالی شناسایی شود.
• مراجعه منظم به دندانپزشک: چکاپ‌های دوره‌ای، اصلاح دندان‌های تیز، رسیدگی به علائم عفونت لثه و جرمگیری دندان، همگی می‌توانند احتمال ایجاد زخم‌های ناخوشایند را کاهش بدهند.

اگر با وجود رعایت موارد فوق، همچنان مکرراً دچار آفت دهان می‌شوید، توصیه می‌شود برای بررسی دقیق‌تر و اطمینان از نبود مشکلات زمینه‌ای، حتماً به متخصص مراجعه کنید. در این خصوص، کلینیک دندانپزشکی دکتر وزیری با بهره‌مندی از تیم حرفه‌ای می‌تواند در تشخیص و درمان علل ریشه‌ای آفت دهان به شما کمک کند.

آفت دهان چیست؟

آفت دهان که گاه با نام زخم دهانی یا زخم آفتی نیز شناخته می‌شود به ناحیه‌ای آسیب‌دیده و ملتهب در مخاط داخل دهان اطلاق می‌شود. این ضایعه‌ها معمولاً گرد یا بیضوی هستند و بسته به نوع آن‌ها، ممکن است مرکز سفید، زرد یا خاکستری داشته باشند که دور آن را حاشیه‌ای قرمز فرا گرفته است. مکان‌های شایع ظهور آفت عبارت‌اند از سطح داخلی لب‌ها، روی لثه‌ها، کناره‌های زبان و بخش داخلی گونه‌ها.

اغلب مردم در طول زندگی خود حداقل یک بار آفت دهان را تجربه می‌کنند و بسیاری از این افراد، بارها و بارها با بازگشت آفت مواجه می‌شوند. این زخم‌ها مسری نیستند و برخلاف تبخال، نمی‌توانند از طریق بوسیدن یا استفاده مشترک از وسایل خوراکی منتقل شوند و هرچند به‌خودی‌خود خطرناک به نظر نمی‌رسند؛ اما در برخی شرایط خاص ممکن است نشانه مشکلات عمیق‌تری مانند کمبود مواد مغذی، اختلالات گوارشی یا حتی اختلالات خودایمنی باشند؛ بنابراین شاید بهتر باشد همیت حالا به‌دنبال روش‌های درمان سریع آفت دهان باشید!

دلایل ایجاد آفت دهان

عوامل مختلفی می‌توانند در ایجاد آفت دهان نقش داشته باشند. در ادامه به مهم‌ترین این عوامل اشاره می‌کنیم:

• آسیب فیزیکی یا تحریک مستقیم: گاز گرفتن تصادفی گونه یا زبان، تماس با دندان‌های تیز و نامرتب، فشار ناشی از سیم‌کشی دندان (ارتودنسی) یا استفاده از پروتز نامناسب می‌تواند موجب زخم‌شدن مخاط دهان و درنتیجه ایجاد آفت شود.
• حساسیت‌ها و آلرژی‌ها: برخی افراد به مواد غذایی خاص مثل توت‌فرنگی، شکلات، آجیل، قهوه یا پنیر حساسیت دارند که منجر به واکنش التهابی و ایجاد زخم دهانی می‌شود. همچنین، محصولات بهداشتی دهان و دندان حاوی ترکیباتی نظیر سدیم لوریل سولفات (SLS) می‌توانند در برخی افراد آفت ایجاد کنند.
• کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی: فقر مواد مغذی مانند ویتامین B12، آهن، اسید فولیک و روی می‌تواند مقاومت مخاط دهان را کاهش بدهد و زمینه‌ساز ایجاد آفت‌های مکرر شود.
• استرس و خستگی: استرس روانی و جسمی طولانی‌مدت، خواب ناکافی یا اضطراب می‌تواند سیستم ایمنی را تضعیف و فرد را به ایجاد زخم‌های آفتی مستعدتر کند.
• تغییرات هورمونی: در برخی افراد، نوسانات هورمونی مثلاً در دوران قاعدگی یا بارداری با افزایش احتمال بروز آفت دهان همراه است.
• بیماری‌های زمینه‌ای: برخی بیماری‌های خودایمنی (مانند لوپوس، بهجت و غیره)، اختلالات گوارشی (مانند کرون و سلیاک)، عفونت‌های ویروسی، باکتریایی یا قارچی همگی در مواردی می‌توانند به ایجاد آفت دهان منجر شوند.

نشانه‌ های آفت دهان

نشانه‌های کلی آفت دهان بسته به‌شدت و نوع آن ممکن است متفاوت باشند؛ اما موارد زیر رایج‌ترین علائم محسوب می‌شوند:

• ظهور زخم گرد یا بیضی‌شکل با مرکز سفید یا زرد و حاشیه‌ای قرمز روی بخش داخلی دهان؛
• درد، سوزش و حساسیت در محل آفت، به‌خصوص هنگام مصرف غذاها یا نوشیدنی‌های ترش، تند، شور یا داغ؛
• تورم خفیف یا قرمزی اطراف زخم که در برخی موارد می‌تواند به ایجاد احساس ناآرامی عمومی در دهان منجر شود؛
• مشکل در تکلم یا جویدن، به‌ویژه اگر آفت در مکان‌هایی باشد که حرکات دهان را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

در موارد شدیدتر، ممکن است فرد تب خفیف، ورم غدد لنفاوی یا احساس ضعف کلی داشته باشد؛ هرچند این حالت‌ها کمتر اتفاق می‌افتند و معمولاً بیانگر عاملی زمینه‌ای هستند.

به نقل از سایت my.clevelandclinic.org  درباره آفت دهان:

A mouth ulcer is a sore that appears anywhere inside your mouth. These sores are usually red, yellow or white, and you might have one or several.

You can get mouth ulcers on your:

• Gums.
• Tongue.
• Roof of mouth (palate).
• Inner cheeks.
• Inner lips.

These sores are often painful and can make eating, drinking and speaking uncomfortable.

زخم دهانی یک نوع زخم است که ممکن است در هر نقطه‌ای از داخل دهان ظاهر شود. این زخم‌ها معمولاً به رنگ قرمز، زرد یا سفید هستند و ممکن است تنها یک زخم یا چندین زخم هم‌زمان داشته باشید.

زخم‌های دهانی می‌توانند در نواحی زیر ظاهر شوند:

• لثه‌ها

• زبان

• سقف دهان (کام)

• داخل گونه‌ها

• داخل لب‌ها

این زخم‌ها اغلب دردناک هستند و ممکن است غذا خوردن، نوشیدن و صحبت کردن را برایتان ناراحت‌کننده کنند.

سخن پایانی

آفت دهان هرچند بی‌خطر به نظر می‌رسد؛ اما می‌تواند دردسر و ناراحتی چشمگیری ایجاد کند و به‌همین‌دلیل، پیدا‌کردن روش‌های درمان سریع آفت دهان برای بسیاری از ما بسیار مهم تلقی می‌شود. با بهره‌گیری از درمان‌های دارویی، نسخه‌های خانگی مؤثر و رعایت نکات پیشگیرانه، می‌توان دوره‌ بهبود را کوتاه‌تر کرد. اگر آفت‌های شما شدید، مکرر و طولانی‌مدت است یا مشکوک به مشکل زمینه‌ای دیگری هستید، بهتر است حتماً از مشاوره تخصصی دندانپزشکی استفاده کنید.

سوالات متداول

آفت دهان چیست و چه شکلی دارد؟
آفت دهان زخم کوچکی است که معمولاً به شکل گرد یا بیضی با مرکز سفید، زرد یا خاکستری و حاشیه قرمز در داخل دهان ظاهر می‌شود. این زخم‌ها در ناحیه‌ی داخل لب‌ها، لثه‌ها، کناره زبان یا داخل گونه‌ها دیده می‌شوند.

علت ایجاد آفت دهان چیست؟
عوامل متعددی می‌توانند باعث ایجاد آفت شوند؛ از جمله آسیب فیزیکی (مثل گاز گرفتن زبان یا گونه)، حساسیت غذایی، کمبود ویتامین‌هایی مانند B12، آهن یا اسید فولیک، استرس، تغییرات هورمونی، بیماری‌های خودایمنی و حتی برخی محصولات بهداشتی دهان و دندان.

آیا آفت دهان مسری است؟
خیر. آفت دهان برخلاف تبخال، مسری نیست و از طریق بوسیدن یا استفاده از وسایل مشترک منتقل نمی‌شود.

چه داروهایی برای درمان آفت دهان مؤثرند؟
ژل‌ها و پمادهای حاوی بنزوکائین یا لیدوکائین، دهان‌شویه‌های ضدعفونی‌کننده، کورتیکواستروئیدهای موضعی و مکمل‌های ویتامینی می‌توانند به کاهش درد و تسریع بهبود کمک کنند. در موارد شدید، ممکن است پزشک داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی تجویز کند.

چه درمان‌های خانگی برای آفت دهان وجود دارد؟
روش‌هایی مانند شست‌وشو با آب نمک، استفاده از عسل، روغن نارگیل، جوش‌شیرین، ماست پروبیوتیک، سرکه سیب یا حتی قطعه یخ می‌توانند در کاهش درد و التهاب آفت مؤثر باشند.

چگونه می‌توان از بروز آفت دهان پیشگیری کرد؟
با رعایت بهداشت دهان و دندان، داشتن تغذیه سالم، کاهش استرس، خواب کافی، پرهیز از مواد غذایی حساسیت‌زا و مراجعه منظم به دندانپزشک، می‌توان احتمال بروز آفت را کاهش داد.