ضایعه یا کیست دندان چیست و چه علائمی دارد؟

کیست دندان یک حفرۀ کوچک پر از مایع که اغلب در سکوت رشد می‌کند، اما در صورت بی‌توجهی، می‌تواند به ساختار فک و دندان‌های مجاور آسیب برساند. از دلایل کیست دندان معمولاً می‌توان به عفونت، پوسیدگی عمیق یا حتی درمان‌های ناقص دندانپزشکی است و ممکن است علائمی چون درد ضربانی، تورم و فشار در ناحیۀ فک را به همراه داشته باشد. برای درمان کیست دندان دندانپزشکان از درمان ریشه (عصب‌کشی)، جراحی اپیکوکتومی و در موارد خاص، کاشت ایمپلنت استفاده می‌کنند. رعایت بهداشت دهان و دندان، مراجعه منظم به دندانپزشک و کنترل عادت‌های روزمره، می‌توانند خطر تشکیل کیست دندانی را به‌طور قابل‌توجهی کاهش دهند. 

علائم ضایعات دندانی چیست؟

علائم ضایعات دندانی می‌توانند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشند. در بسیاری از موارد، ضایعات دندانی در مراحل اولیه، علائم یا نشانه‌های زیادی ندارند. بااین‌حال، شایع‌ترین علامت، درد دندان است. شدت درد در هر مورد متفاوت است. ممکن است درد در برخی افراد غیرقابل‌تحمل باشد و در برخی دیگر به‌صورت فشار خفیف احساس شود.

ضایعات دندانی معمولاً در معاینات معمول دندانپزشکی یا با استفاده از تکنیک‌های تصویربرداری مانند رادیوگرافی شناسایی می‌شوند. شدت درد در محل ضایعه ممکن است بسته به آستانه درد بیمار متفاوت باشد.

پس‌از ایجاد ضایعه، ممکن است تورم لثه رخ دهد. در برخی موارد، این تورم ممکن است به‌قدری بزرگ باشد که توسط بیمار مشاهده شود و در موارد دیگر ممکن است تنها توسط دندانپزشک تشخیص داده شود. به‌همین‌دلیل، معاینات منظم دندانپزشکی اهمیت زیادی دارند.

در مورد کیست دندان، کیست‌های دندانی ممکن است در مراحل اولیه علائمی نداشته باشند؛ اما با بزرگ‌شدن کیست، علائم زیر ممکن است ظاهر شوند:

• درد: احساس فشار یا درد در ناحیه کیست؛
• تورم و التهاب: قرمزی و تورم در اطراف کیست؛
• شباهت به زخم یا تاول: اگر کیست در بافت‌های نرم دهان باشد، ممکن است شبیه به زخم یا تاول به نظر برسد.

ضایعه دندان چگونه ایجاد می‌شود؟

سه عامل اصلی در توسعه و تشکیل ضایعات دندانی وجود دارد:

• پوسیدگی دندان؛
• التهاب؛
• تروما (آسیب).

علل ضایعات دندانی که ممکن است در لثه‌ها و ریشه‌های دندان ایجاد شوند، اغلب شامل بهداشت نامناسب دهان و دندان و شرایط غیربهداشتی است. ضایعات دندانی معمولاً به لثه‌ها می‌‌چسبند و با گذشت زمان به پلاک تبدیل و باعث افزایش باکتری‌ها می‌شوند.

چنین شرایطی می‌تواند به خونریزی لثه منجر شود که نیاز به مداخله زودهنگام دارد. اگر این شرایط درمان نشود، ممکن است باعث پوسیدگی دندان، تحلیل لثه یا ازدست‌دادن دندان شود. دانستن روش‌های جلوگیری از پوسیدگی دندان می‌تواند کمک شایانی در کاهش بیماری‌های مربوط به دهان  و دندان کند.

در ضایعاتی که در کانال دندان ایجاد می‌شوند، پوسیدگی عامل تعیین‌کننده است. در چنین مواردی، نکته مهم این است که میزان آسیب به پالپ دندان (مغز دندان) چقدر است. ضایعاتی که به پالپ می‌رسند، می‌توانند باعث درد شدید شوند و درمان آن‌ها را دشوار کنند.

تشکیل ضایعات می‌تواند نتیجه برخی آسیب‌های فیزیکی هم باشد. علاوه‌براین، شرایطی مانند دندان‌قروچه یا جویدن بیش‌ازحد در شب می‌تواند در توسعه این مشکل مؤثر باشد.

افراد با ضایعه دندانی و عفونت و سایش لثه‌ها، امکان انجام بلیچینگ دندان هم ندارند و ابتدا باید اقدام به درمان کرده و سپس برای سفیدی دندان‌ها مراجعه کنند.

چگونه ضایعه دندانی درمان می‌شود؟

درمان ضایعات دندانی توسط متخصصان دندانپزشک انجام می‌شود. تشخیص زودهنگام ضایعات دندانی، فرایند بهبود را تسریع می‌کند. به‌همین‌دلیل، باید معاینات روتین توسط دندانپزشکان انجام شود.

دندانپزشک بیمار را معاینه می‌کند و در طول معاینه می‌توان ضایعه روی دندان را تشخیص دهد یا از تکنیک‌های تصویربرداری مختلف برای روشن‌شدن این وضعیت استفاده می‌کند.

معمولاً درمان ریشه (عصب‌کشی) به‌عنوان نتیجه تشخیص ضایعه در دندان اعمال می‌شود. به‌دنبال درمان ریشه، ضایعه معمولاً از بین می‌رود و درمان موفقیت‌آمیز است. بااین‌حال در برخی موارد ممکن است ضایعات به ریشه دندان پیشرفت کرده و به پالپ آسیب زده باشند. در چنین مواردی ممکن است از روش‌های درمانی متفاوتی استفاده شود.

در این موارد، علاوه‌بر درمان ریشه، درمان نوک ریشه که به آن اپیکال رزکسیون گفته می‌شود هم ممکن است انجام شود. این روش می‌تواند ناحیه آسیب‌دیده را ترمیم و درمان کند. بااین‌حال، اپیکال رزکسیون تنها برای دندان‌های جلو انجام می‌شود. برای دندان‌های عقب معمولاً درمان کشیدن دندان انجام می‌شود. پس‌از کشیدن، راه‌هایی برای جایگزینی دندان ازدست‌رفته وجود دارد که بهترین آن کاشت ایمپلنت است.

ضایعه ریشه دندان

ضایعه ریشه دندان به عفونت یا آسیب در نوک ریشه دندان گفته می‌شود که می‌تواند باعث ایجاد کیست یا گرانولوم (بافت التهابی) شود. این ضایعات معمولاً به‌دلیل عفونت کانال‌های دندان رخ می‌دهند و با علائمی مانند درد ضربانی، تورم لثه و حساسیت به فشار همراه هستند.

تشخیص ضایعه ریشه دندان با استفاده از روش‌های زیر امکان‌پذیر است:

• عکس‌برداری با اشعه ایکس برای مشاهده وضعیت ریشه؛
• تست‌های حساسیت دندان؛
• بررسی بالینی علائم مانند تورم و قرمزی لثه.

ضایعه دندان عصب‌کشی‌شده

گاهی پس‌از عصب‌کشی، ضایعاتی در اطراف دندان درمان‌شده شکل می‌گیرند. این مشکل ممکن است به‌دلایل زیر ایجاد شود:

• پرکردگی ناقص کانال‌های دندان؛
• شکستن ابزار دندانپزشکی در کانال؛
• عفونت‌های ثانویه ناشی از بهداشت ضعیف دهان و دندان.

درمان ضایعه دندان عصب‌کشی‌شده یک کار تخصصی است و تنها ازعهدۀ متخصص ریشه برمی‌آید. برخی تکنیک‌هایی که برای این درمان استفاده می‌شود، عبارت‌اند از:

عصب‌کشی مجدد

در مواردی که کانال‌های ریشه به‌طور کامل در درمان اولیه پاکسازی نشده‌اند یا عفونت باقی مانده است، عصب‌کشی مجدد انجام می‌شود. این روش شامل بازکردن مجدد دندان، تمیزکردن کانال‌ها، پرکردن مجدد آن‌ها و بستن دندان برای حفظ عملکرد و جلوگیری از عفونت است.

جراحی اپیکوکتومی

اپیکوکتومی به‌معنای برداشتن نوک ریشه دندان همراه با بافت آلوده اطراف است. این جراحی زمانی انجام می‌شود که عفونت پس‌از عصب‌کشی باقی بماند و شامل تمیزکردن ناحیه و پرکردن نوک ریشه برای جلوگیری از عفونت مجدد است.

کشیدن دندان

اگر دندان به‌دلیل آسیب شدید یا عفونت قابل‌ درمان نباشد، کشیدن دندان انجام می‌شود. این روش با هدف جلوگیری از گسترش عفونت یا آسیب به دندان‌های مجاور صورت می‌گیرد. دندان ازدست‌رفته می‌تواند با ایمپلنت دندان، بریج یا پروتز جایگزین شود.

راه‌های جلوگیری از ضایعه ریشه دندان

ضایعه دندان یک مشکل بهداشتی است که ممکن است به‌دلایل مختلفی ایجاد شود؛ اما با اتخاذ اقدامات پیشگیرانه مناسب می‌توان از ایجاد یا گسترش این ضایعات جلوگیری کرد. چند راه که برای پیشگیری از ضایعات ریشه دندان می‌توانید انجام دهید، عبارت‌اند از:

مسواک‌زدن منظم

مسواک‌زدن منظم از تجمع پلاک جلوگیری می‌کند. مطالعه در مورد راهنمای انتخاب مسواک می‌تواند خیلی به شما در نوع مسواکی که استفاده می‌کنید موثر باشد. حداقل دو بار در روز مسواک بزنید و از تکنیک‌های درست مسواک‌زدن استفاده کنید. هنگام مسواک‌زدن، سطح جلویی، پشتی، سطوح جویدنی دندان‌ها و زبان خود را فراموش نکنید.

استفاده از نخ دندان

استفاده از نخ دندان برای ازبین‌بردن ذرات غذا و پلاک بین دندان‌ها ضروری است. استفاده منظم از نخ دندان می‌تواند به پیشگیری از ضایعات دندان کمک کند. برای آشنایی با آموزش صحیح نخ دندان کشیدن روی لینک مربوطه کلیک کنید.

رژیم غذایی مناسب برای سلامت دهان

رژیم غذایی سالم به حفظ سلامت دندان‌ها کمک می‌کند. از مصرف غذاها و نوشیدنی‌های شیرین یا اسیدی که ممکن است به دندان آسیب بزنند، خودداری کنید. مواد غذایی مفید، مواد مغذی ضروری مانند کلسیم، فسفر و ویتامین‌ها را برای دندان‌ها  فراهم می‌کنند.

رعایت بهداشت دهان و دندان

مراقبت از بهداشت دهان و دندان به جلوگیری از ضایعات دندان کمک می‌کند. علاوه‌بر مسواک‌زدن و نخ دندان‌کشیدن منظم، استفاده از دهان‌شویه هم می‌تواند مفید باشد.

معاینات منظم دندانپزشکی

مراجعه منظم به دندانپزشک به تشخیص زودهنگام ضایعات دندان کمک می‌کند. دندانپزشک شما می‌تواند دندان‌ها و لثه‌های شما را بررسی کند و در صورت لزوم اقدامات درمانی لازم را انجام دهد.

ضایعه دندان و کیست دندان می‌توانند کیفیت زندگی فرد را به‌شدت تحت‌تأثیر قرار دهند. خوشبختانه این مشکلات در صورت تشخیص زودهنگام و درمان مناسب، به‌خوبی مدیریت می‌شوند. رعایت اصول بهداشت دهان و دندان، معاینات منظم و پیگیری درمان‌ها می‌تواند از بروز این مشکلات جلوگیری و سلامت دهان و دندان شما را تضمین کند.

ضایعه و کیست دندان چیست؟

ضایعه دندان و کیست دندان از مشکلات شایع دهانی هستند که در صورت توجه‌ نکردن به بهداشت دهان و دندان یا پیگیری‌ نکردن به‌موقع درمان‌های دندانپزشکی ایجاد می‌شوند. این مشکلات می‌توانند کیفیت زندگی را کاهش دهند و عوارض جدی‌تری به‌دنبال داشته باشند. در ادامه به بررسی مفصل این موضوعات، دلایل شکل‌گیری و راهکارهای پیشگیری و درمان می‌پردازیم.

کیست دندان چیست؟

کیست دندان به یک حفرۀ بسته پر از مایع یا مواد نیمه‌جامد گفته می‌شود. این کیست‌ها معمولاً در بافت‌های نرم دهان و صورت مانند لثه‌ها، لب‌ها و حتی در فضای اطراف دندانی که هنوز از استخوان فک خارج نشده است، تشکیل می‌شوند. کیست‌های دندانی غالباً غیرسرطانی (خوش‌خیم) هستند؛ اما می‌توانند به‌صورت تهاجمی رشد کنند و به استخوان و بافت‌های اطراف آسیب برسانند.

کیست دندان معمولاً در انتهای ریشه دندانی که در حال مرگ یا مرده است، تشکیل می‌شود؛ اما عوامل مختلفی می‌توانند به ایجاد آن کمک کنند، از جمله:

• موقعیت نامناسب دندان‌های دائمی؛
• رشد غیرعادی دندان؛
• عوارض درمان ریشه؛
• سندرم‌های ژنتیکی مانند سندرم گورلین-گولتز که منجر به رشد کیست‌های متعدد در فک می‌شود؛
• رشد دندان‌های عقل؛
• جهش سلول‌هایی که در رشد طبیعی دندان دخیل هستند.

مطابق سایت carsondds:

A dental cyst is a closed-off cavity filled with semi-solid or liquid material. Cysts commonly establish themselves in the soft tissues of the mouth & face such as the gums, lips and even in the space surrounding a tooth that has yet to emerge from the jaw bone. These growths are usually noncancerous (benign), but they can be aggressive and cause issues for bordering bone & tissues.

کیست دندان یک حفره بسته است که با مواد نیمه جامد یا مایع پر شده است. کیست‌ها معمولاً در بافت‌های نرم دهان و صورت مانند لثه، لب‌ها و حتی در فضای اطراف دندانی که هنوز از استخوان فک بیرون نیامده است، مستقر می‌شوند. این توده ها معمولاً غیرسرطانی (خوش خیم) هستند، اما می توانند تهاجمی باشند و باعث ایجاد مشکلاتی برای استخوان و بافت های مرزی شوند.

ضایعه دندان چیست؟

ضایعات دندانی (Tooth Lesion) شرایطی هستند که در نتیجۀ تخریب یا تغییر در بخش‌های اطراف دندان ایجاد می‌شوند. این مشکل از جمله رایج‌ترین مشکلات دندانی است. علت‌های این وضعیت می‌توانند پوسیدگی دندان، التهاب یا برخی تروماها باشند. به‌ویژه مشاهده شده است که این ضایعات به‌دنبال التهاب ایجاد و باعث شکایات جدی در بیماران شده‌اند.

ضایعات دندانی از جمله مشکلات دهان و دندان هستند که نیاز به درمان دارند. اگر درمان نشوند، می‌توانند به عوارض جدی و وضعیت‌های نامطلوب مانند ازدست‌دادن دندان منجر شوند.

ضایعات دندانی می‌توانند به‌عنوان کیست‌هایی که در ریشه دندان ظاهر می‌شوند هم شناخته شوند؛ بنابراین می‌توان گفت که کیست دندان یک نوع ضایعه دندانی است. این ضایعات ممکن است به‌دلیل آسیب به بافت‌های ریشه دندان ایجاد شوند. ضایعات دندانی به دو نوع تقسیم می‌شوند: حاد و مزمن.

ضایعات حاد ممکن است باعث درد شوند؛ اما ضایعات مزمن می‌توانند برای مدت طولانی بدون هیچ علامتی ادامه پیدا کنند. شرایط مزمن اغلب در معاینات معمول دندانپزشکی یا از طریق تصویربرداری تشخیص داده می‌شوند.

سوالات متداول

• آیا کیست‌های دندانی می‌توانند سرطانی شوند؟

اغلب کیست‌های دندانی خوش‌خیم هستند و خطر سرطانی‌شدن ندارند. بااین‌حال، باید توسط دندانپزشک بررسی و درمان شوند.

• هزینه درمان ضایعات دندانی چقدر است؟

هزینه درمان به نوع و شدت ضایعه و روش درمانی انتخاب‌شده بستگی دارد. مراجعه به دندانپزشک برای مشاوره بهترین راه برای تعیین هزینه است.

• آیا ضایعات دندانی بعد از عصب‌کشی قابل بازگشت هستند؟

گاهی اوقات ممکن است ضایعاتی به‌دلیل پرکردگی ناقص کانال‌ها یا عفونت‌های ثانویه ایجاد شوند. در این موارد، درمان مجدد یا جراحی لازم است.

• عوامل اصلی ایجاد ضایعات دندانی چیست؟

پوسیدگی دندان، التهاب ناشی از عفونت و آسیب یا تروما به دندان