| علائم | توضیح |
|---|---|
| تحریک‌پذیری و بداخلاقی | تغییر ناگهانی خلق‌وخو به‌دلیل درد لثه‌ها |
| گریه و ناآرامی | بی‌قراری به‌خصوص در شب به دلیل فشار دندان |
| آب‌ریزش دهان | افزایش بزاق و خیسی لباس یا بالش |
| تمایل به جویدن اشیاء | کاهش درد لثه با گاز گرفتن اسباب‌بازی یا دست |
| التهاب و قرمزی لثه‌ها | لثه‌ها حساس، متورم و گاهی تغییر رنگ داده |
| تب خفیف | افزایش دمای بدن تا زیر ۳۸ درجه |
| اختلال خواب | بیدار شدن‌های مکرر شبانه به‌دلیل درد |
| کاهش اشتها | امتناع از خوردن شیر یا غذاهای کمکی |
| کشیدن گوش و مالیدن گونه | درد منتشرشده از لثه به نواحی کناری صورت |
| التهاب صورت | در اثر تماس زیاد بزاق با پوست چانه و گردن |
در ادامه، نه‌تنها تمام نشانه‌ها و ترتیب رویش دندان نوزاد را بررسی می‌کنیم، بلکه بهترین راهکارها را برای تسکین درد کودک و همچنین اشتباهات رایج والدین را نیز شرح می‌دهیم. به نظر شما چه چیزی باعث می‌شود برخی نوزادان این مرحله را راحت‌تر از بقیه پشت سر بگذارند؟ با ما همراه باشید.
علائم دندان درآوردن نوزاد
نشانه‌ها و علائم دندان درآوردن نوزاد از آن دست تغییراتی هستند که ظاهر ساده‌شان والدین را به چالش جدی می‌کشاند. خوشبختانه با کمی آگاهی و آمادگی، می‌توان از این مرحله با کمترین اضطراب عبور کرد؛ اما واقعاً چه چیزی باعث می‌شود یک دندان کوچولو این‌قدر سروصدا به پا کند؟
- تحریک‌پذیری و بداخلاقی: بسیاری از نوزادان هنگام رویش دندان‌ها دچار تغییر خلق‌وخو می‌شوند؛ مثلاً نوزادی که همیشه آرام و خندان بود، ناگهان بی‌حوصله، زودرنج و حتی پرخاشگر می‌شود. این تغییرات اغلب به‌دلیل درد مداوم لثه‌ها و ناراحتی ناشی از فشار دندان‌های در حال رشد است. والدین باید این مورد را جزء علائم دندان درآوردن نوزاد شناسایی کنند.
- گریه و ناآرامی: شاید از بارزترین علائم دندان درآوردن نوزاد باشد. کودک در اثر فشار لثه و درد ناشی از رویش دندان، دچار بی‌قراری و ناآرامی می‌شود. این حالت به‌ویژه در شب‌ها بیشتر خود را نشان می‌دهد.
- آب‌ریزش دهان: افزایش بزاق یکی از نشانه‌های طبیعی در این مرحله است. این موضوع ممکن است باعث خیسی دائمی لباس یا بالش کودک شود.
- تمایل به جویدن اشیاء سخت: کودک به‌طور غریزی تلاش می‌کند با فشار‌دادن اشیاء بر لثه‌های خود، درد را کاهش بدهد. این میل شدید به جویدن شامل اسباب‌بازی‌ها، انگشت یا هر چیزی در دسترس است.
- التهاب و قرمزی لثه‌ها: لثه‌هایی که در حال آماده‌شدن برای رویش دندان هستند معمولاً متورم، حساس و گاهی کمی تغییر رنگ یافته‌اند.
- تب خفیف: گاهی کودک دمای بدن کمی بالاتر از حد معمول دارد (زیر ۳۸ درجه). البته اگر تب شدیدتر باشد، باید به‌دنبال علل دیگر مانند عفونت باشید.
- اختلال خواب: درد لثه باعث بی‌خوابی یا بیدار شدن‌های مکرر در شب می‌شود. حتی احتمال دارد الگوی خواب کودک به‌طور موقت به‌هم بریزد.
- کاهش اشتها و امتناع از غذا خوردن: نوزاد به‌طور طبیعی به‌دلیل درد دهان از شیر خوردن یا خوردن غذاهای کمکی امتناع می‌کند.
- کشیدن گوش و مالیدن گونه: این واکنش ناشی از انتشار درد لثه به نواحی کناری صورت و گوش است. البته باید با دقت آن را از علائم عفونت گوش جدا کرد.
- جویدن مداوم و بیش‌ازحد: حتی پس‌از آرام شدن، ممکن است کودک همچنان اشیاء را گاز بزند. این رفتار یکی از راه‌های طبیعی کاهش فشار داخلی لثه است.
- التهاب صورت: آب‌ریزش مداوم دهان می‌تواند منجر به ایجاد حساسیت یا التهاب پوست در اطراف دهان، چانه و گردن شود.
مدت‌زمان علائم
معمولاً علائم دندان درآوردن نوزاد چند روز پیش‌از بیرون آمدن دندان شروع می‌شوند و پس‌از نمایان‌شدن آن نیز ادامه می‌یابند. شدت و مدت این علائم بسته به شرایط جسمی و ایمنی نوزاد متغیر است؛ اما معمولاً با نزدیک‌شدن به سه‌سالگی و کامل‌شدن دندان‌های شیری، این دوران پایان می‌یابد. به نقل از tylenol:
Teething symptoms typically begin about 3-5 days before a tooth emerges and can last for a few days after the tooth breaks through the gum. Certain babies may experience symptoms for a longer period, sometimes up to a few weeks. The entire teething process, from the first tooth to the last, can take up to three years. During this time, you might notice periods of increased discomfort and irritability, followed by periods of relative calm.
برخی از نوزادان ممکن است علائم را برای مدت طولانی تری تجربه کنند، گاهی اوقات تا چند هفته. کل روند رویش دندان، از اولین دندان تا آخرین دندان، می تواند تا سه سال طول بکشد. در طول این مدت، ممکن است دوره‌هایی از افزایش ناراحتی و تحریک‌پذیری و به دنبال آن دوره‌هایی از آرامش نسبی را مشاهده کنید.
روش‌های تسکین درد دندان درآوردن
دندان‌درآوردن اگرچه مرحله‌ای طبیعی است؛ اما می‌تواند برای نوزاد بسیار دردناک و آزاردهنده باشد. خبر خوب این است که با چند راهکار ساده اما مؤثر، می‌توانید این دوران را برای کودکتان راحت‌تر و قابل‌تحمل‌تر کنید. در ادامه با مهم‌ترین روش‌های آرام‌سازی درد لثه آشنا می‌شوید.
- ماساژ لثه‌ها با انگشت تمیز: یکی از ساده‌ترین و مؤثرترین روش‌ها برای کاهش درد دندان‌درآوردن، ماساژ لثه نوزاد با انگشت تمیز و نرم است. فشار ملایم به لثه‌ها باعث تحریک عصب‌های آن ناحیه می‌شود و درد را موقتاً کاهش می‌دهد.
- استفاده از حلقه دندان‌گیر سرد یا پارچه خنک: دندان‌گیرهایی که در یخچال خنک شده‌اند (نه فریزر) یا پارچه تمیز و خنک، می‌توانند التهاب و ورم لثه را کاهش بدهند. سرما موجب بی‌حس‌شدن موضعی می‌شود و آرامش کودک را افزایش می‌دهد.
- خوراکی‌های خنک مانند پوره میوه یا ماست سرد: اگر نوزاد به سن خوردن غذای کمکی رسیده، می‌توانید از پوره سیب سرد، موز یا ماست ساده استفاده کنید. این خوراکی‌ها نه‌تنها مغذی هستند بلکه حس سرد آن‌ها آرام‌بخش لثه‌های ملتهب نیز هستند.
- قاشق سرد برای تماس با لثه: گذاشتن یک قاشق فلزی کوچک در یخچال و سپس‌دادن آن به نوزاد تا روی لثه‌اش بگذارد، راهی ساده برای تسکین درد است. سردی فلز کمک می‌کند فشار ناشی از رویش دندان کمتر احساس شود.
- استفاده محدود و مشورتی از داروهای مناسب: درصورتی‌که نوزاد بسیار بی‌قرار است، می‌توان با مشورت پزشک از داروهای مخصوص نوزادان مانند قطره استامینوفن استفاده کرد. هرگز بدون تجویز پزشک به نوزاد دارو ندهید.
- خشک نگه‌داشتن صورت نوزاد برای جلوگیری از التهاب: با توجه به افزایش بزاق دهان، احتمال ایجاد التهاب یا راش پوستی در اطراف دهان، چانه و گردن وجود دارد. استفاده از دستمال نرم برای خشک‌کردن مرتب صورت و کرم محافظ پوست می‌تواند مفید باشد.
بررسی زمان شروع دندان درآوردن نوزاد
دندان درآوردن معمولاً از حدود ۴ تا ۷ ماهگی آغاز می‌شود؛ اما این عدد برای همه نوزادان یکسان نیست. برخی نوزادان ممکن است از ۳ ماهگی علائم اولیه دندان‌درآوردن را نشان بدهند، درحالی‌که برخی دیگر تا پس‌از تولد یک سالگی هیچ دندانی نداشته باشند. حتی نوزادانی وجود دارند که با یک یا دو دندان به دنیا می‌آیند که البته موارد نادری هستند. اولین دندان‌هایی که معمولاً ظاهر می‌شوند، دندان‌های جلویی پایین (پایینی مرکزی) هستند.
فرایند رویش دندان‌ها تا حدود ۳۰ تا ۳۶ ماهگی ادامه می‌یابد و در این مدت ۲۰ دندان شیری که به آن‌ها دندان‌های اولیه نیز گفته می‌شود، به‌طور کامل در دهان کودک نمایان خواهند شد. مهم است بدانید که هر کودک منحصربه‌فرد است و این زمان‌بندی می‌تواند تا حدی متفاوت باشد.
بررسی ترتیب رویش دندان‌ها در نوزادان
دندان‌های نوزادان معمولاً به‌ترتیب زیر و طی مراحل مختلف رشد می‌کنند. شناخت این ترتیب به والدین کمک می‌کند تا زمان‌بندی طبیعی دندان‌درآوردن کودک خود را درک کنند:
- مرحله اول (۵ تا ۷ ماه): دندان‌های مرکزی جلویی پایین که معمولاً اولین دندان‌ها هستند.
- مرحله دوم (۶ تا ۸ ماه): دندان‌های مرکزی جلویی بالا که به‌دنبال دندان‌های پایینی درمی‌آیند.
- مرحله سوم (۹ تا ۱۲ ماه): دندان‌های کناری بالا و سپس پایین ظاهر می‌شوند. این دندان‌ها در طرفین دندان‌های جلویی قرار دارند.
- مرحله چهارم (۱۲ تا ۱۶ ماه): آسیاب‌های اول که در انتهای دهان قرار دارند و ممکن است باعث درد بیشتری نسبت به دندان‌های قبلی شوند.
- مرحله پنجم (۱۶ تا ۲۰ ماه): نیش‌ها که بین دندان‌های کناری و آسیاب‌ها رشد می‌کنند.
- مرحله ششم (۲۰ تا ۳۰ ماه): آسیاب‌های دوم که آخرین گروه از دندان‌های شیری هستند و معمولاً بیشترین ناراحتی را ایجاد می‌کنند.
در مجموع، بیشتر کودکان تا ۳ سالگی مجموعه‌ای کامل از ۲۰ دندان شیری خواهند داشت. توجه به‌این‌ترتیب به شناسایی طبیعی یا غیرطبیعی‌بودن روند رشد دندان‌ها کمک کننده است.
مواردی که باید از آن‌ها اجتناب کرد
در کنار راهکارهای مفید برای تسکین درد دندان درآوردن، برخی وسایل یا روش‌ها وجود دارند که نه‌تنها کمک‌کننده نیستند، بلکه می‌توانند سلامت نوزاد را تهدید کنند. شناخت این موارد، والدین را از آسیب‌های احتمالی دور نگه می‌دارد.
- ژل‌های دندانی حاوی بنزوکائین: استفاده از ژل‌هایی که دارای بنزوکائین هستند برای نوزادان زیر دو سال خطرناک است و این احتمال وجود دارد که باعث عوارضی مانند کاهش سطح اکسیژن خون شود؛ بنابراین بهتر است به‌هیچ‌عنوان از این محصولات بدون مشورت پزشک استفاده نکنید.
- حلقه‌های دندانی پر از مایع: این حلقه‌ها ممکن است در اثر فشار یا گاز گرفتن کودک سوراخ شوند و محتویات داخل آن به بیرون نشت کنند که خطر بلع یا آلودگی را به‌همراه دارد.
- بستن حلقه دندان‌گیر به گردن نوزاد: این کار بسیار خطرناک است و می‌تواند منجر به خفگی یا آسیب‌های جدی شود. هیچ‌گاه دندان‌گیر یا هر وسیله دیگری را به گردن نوزاد نبندید.
- اجسام خیلی سفت: استفاده از اجسام بسیار سخت مانند قاشق فلزی یا وسایل آشپزخانه برای جویدن باعث آسیب به لثه یا حتی شکستگی دندان‌های تازه رشدکرده می‌شود. تنها از وسایلی استفاده کنید که مخصوص نوزاد و تأیید شده هستند.
- پستانک‌های حاوی مایع: این نوع پستانک‌ها نیز همانند حلقه‌های پر از مایع می‌توانند دچار نشت شوند یا به‌دلیل ساختارشان، خطر خفگی یا عفونت را افزایش بدهند. بهتر است از پستانک‌های ساده و ایمن استفاده شود.
سخن پایانی
در پایان این مسیر پر از گریه‌های ناگهانی، شب‌های بی‌خوابی و چالش‌های گاز گرفتن، آنچه برای والدین باقی می‌ماند، آرامشی است که از آگاهی و آمادگی ناشی می‌شود. شناخت دقیق علائم دندان درآوردن نوزاد و درک مراحل رشد دندان‌ها به شما این امکان را می‌دهد که با خیال راحت‌تر و همراهی بیشتر، فرزندتان را در یکی از حساس‌ترین مراحل رشدش همراهی کنید. با توجه به این موارد بهره‌مندی از راهنمایی تخصصی نیز نقش حیاتی دارد.
سوالات متداول
- خرابی دندان کودکان با قطره آهن به چه علت رخ می‌دهد؟
اثرات منفی مصرف قطره آهن شامل ضعیف شدن مینای دندان با اسیدی شدن دهان (کاهش pH)، تخریب مینای دندان و ایجاد پوسیدگی با افزایش فعالیت باکتری‌های تولیدکننده اسید و تشکیل پلاک دندانی است. علاوه بر این، قطره آهن ممکن است باعث تغییر رنگ دندان‌ها شود. لکه‌های قهوه‌ای یا سیاهی که بر اثر واکنش یون‌های آهن با ترکیبات گوگردی در دهان به وجود می‌آیند، اگرچه مستقیماً خطرناک نیستند، اما می‌توانند ظاهر ناخوشایندی به دندان‌ها بدهند.
