بهترین و بدترین خوراکی ها برای دندان

همه ما می‌دانیم که مسواک‌زدن و استفاده از نخ دندان برای حفظ سلامت دهان و دندان ضروری است؛ اما آیا به تاثیر تغذیه بر سلامت دندان فکر کرده‌اید؟ مشکل پوسیدگی دندان‌ها و بیماری‌های لثه به‌طور گسترده‌ای ناشی از عادت‌های غذایی ناسالم است. مواد قندی، نوشیدنی‌های اسیدی و میان‌وعده‌های مکرر می‌توانند به‌سرعت دندان‌ها را تخریب کنند.

در مقابل، برخی مواد غذایی می‌توانند ساختار دندان‌ها را تقویت و از بروز مشکلات دهانی جلوگیری کنند. بنابراین انتخاب صحیح مواد غذایی می‌تواند نقش مهمی در حفظ سلامت دهان و دندان داشته باشد. در این مقاله به بررسی تأثیر تغذیه بر دندان‌ها، مواد غذایی مفید و مضر و نکات کاربردی برای حفظ سلامت دهان، به‌ویژه در کودکان و نوجوانان می‌پردازیم.

تاثیر تغذیه بر سلامت دندان و دهان چیست؟

تغذیه مناسب نقشی اساسی در سلامت بدن ایفا می‌کند؛ اما تاثیر تغذیه بر سلامت دندان و دهان کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد. مواد غذایی نه‌تنها بر ظاهر و عملکرد دندان‌ها تأثیر می‌گذارند، بلکه می‌توانند در پیشگیری یا تشدید بیماری‌های دهانی همچون پوسیدگی و التهاب لثه نقش داشته باشند.

تغذیه شامل دریافت ریزمغذی‌ها و درشت‌مغذی‌ها از طریق رژیم غذایی مناسب و آگاهی از غذایی است که مصرف می‌کنید. هنگامی که آن را با بهداشت دهان و دندان ترکیب می‌کنید، سلامت دندان‌ها، لثه‌ها و دهان شما تضمین می‌شود.

طبق گفته سایت thantakit:

Good nutrition ensures good oral health. In turn, your mouth will become resistant to diseases like dental caries (cavities) and enamel mineral erosion that make the outer shell of your teeth more brittle and prone to breakage.

According to the famous adage, you are what you eat. Don’t separate physical health from oral health because they’re very much intertwined with one another. They indicate how poor or well your health is.

ترجمه: تغذیه خوب سلامت دهان و دندان را تضمین می کند. به نوبه خود، دهان شما در برابر بیماری هایی مانند پوسیدگی دندان (حفره ها) و فرسایش مواد معدنی مینا که پوسته خارجی دندان های شما را شکننده تر و مستعد شکستن می کند، مقاوم می شود.

طبق ضرب المثل معروف، شما همان چیزی هستید که می خورید. سلامت جسمانی را از سلامت دهان و دندان جدا نکنید زیرا آنها بسیار با یکدیگر در هم تنیده هستند. آنها نشان می دهند که سلامت شما چقدر ضعیف یا خوب است.

بنابراین اگر می‌خواهید بدانید چرا تغذیه برای سلامت دهان و دندان اهمیت دارد، به‌طور خلاصه می‌توان گفت:

• پوسیدگی دندان و تغذیه ارتباط تنگاتنگی با هم دارند: مصرف بیش‌ازحد قند و عدم رعایت بهداشت دهان و دندان می‌تواند منجر به تخریب دندان‌ها، از پوسیدگی تا از دست‌دادن دندان شود؛
• بیماری‌های شایع دهان و دندان می‌توانند در اثر تغذیه نامناسب به وجود بیایند: بیماری‌های شایع دهان و دندان که باید مراقب آن‌ها باشید، عبارت‌اند از: فرسایش مینای دندان، بیماری‌های پریودنتال یا لثه و پوسیدگی دندان؛
• بیماری‌های دهان و دندان باعث مشکل در غذاخوردن می‌شوند: سلامت و تغذیه شما هم تحت تأثیر بیماری‌های دندانی یا دهانی قرار می‌گیرد؛ زیرا غذاخوردن را دشوارتر می‌کند؛
• سوءتغذیه بر رشد کودک تأثیر می‌گذارد: رشد و بلوغ شما از کودکی تا بزرگسالی می‌تواند تحت تأثیر سوءتغذیه ناشی از بیماری قرار بگیرد؛
• سلامت ضعیف دهان و دندان بر عزت نفس شما تأثیر می‌گذارد: زمانی که به‌دلیل بیماری‌های دندانی دچار پوسیدگی یا حتی از دست‌دادن دندان می‌شوید، عزت نفس شما تحت تأثیر قرار می‌گیرد؛
• سلامت دهان و دندان و پیری: افراد مسن ممکن است به‌دلیل ریزش گسترده دندان به‌دلیل افزایش سن و عادات بد بهداشت دهان و دندان در دریافت غذای سالم مشکل داشته باشند. این امر می‌تواند منجر به افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن و اختلال در تغذیه شود.

غذا برای حفظ حیات و تضمین وضعیت خوب آن ضروری است. در واقع، تغذیه و سلامت دهان و دندان یک رابطه دوطرفه دارند. همچنین در مقاله جداگانه ای به بررسی تغذیه بعد از ایمپلنت دندان پرداختیم که اگر شما هم جدیدا ایمپلنت کرده‌اید پیشنهاد میکنیم مطالعه کنید.

مواد غذایی چگونه می‌توانند به پوسیدگی یا تقویت دندان‌ها کمک کنند؟

مواد غذایی سرشار از قندها و کربوهیدرات‌ها به تغذیه باکتری‌های دهان کمک می‌کنند. این باکتری‌ها اسید تولید می‌کنند و در نتیجه باعث پوسیدگی دندان‌ها می‌شوند. در مقابل، برخی مواد غذایی مانند لبنیات و میوه‌های تازه می‌توانند به تقویت مینای دندان و جلوگیری از پوسیدگی کمک کنند. بنابراین به‌وضوح می‌توانید ببینید که تاثیر تغذیه بر سلامت دندان چقدر زیاد است!

برای نجات دهان خود از آسیب‌های احتمالی و دندان‌هایتان از پلاک و جرم، باید میان‌وعده‌های شیرین کمتری بخورید و غذاهای مغذی‌تری مصرف کنید.

مطالعات ده‌ها ساله متخصصان دندانپزشکی نشان می‌دهد که انتخاب‌های غذایی نامناسب می‌تواند منجر به کمبود مواد مواد مغذی شود. بین غذای بد و سلامت ضعیف دهان و دندان یا اختلالات دندانی ارتباط مستقیمی وجود دارد که تصادفی نیست.

به‌طور خاص، مقاومت باکتری‌های مضر دهان شما در اثر مصرف تمام غذاهای نامناسب تحت تأثیر قرار می‌گیرد. بی‌توجهی به رژیم غذایی می‌تواند منجر به ایجاد بیماری‌های دهان و دندان شود. به‌ویژه، خوردن غذاهای سرشار از اسید، نشاسته، قند و کربوهیدرات می‌تواند مینای دندان‌های شما را ضعیف کند و منجر به پوسیدگی دندان شود.

اگر تغذیه شما ناکافی باشد، می‌تواند بر سلامت دهان و دندان شما تأثیر بگذارد و منجر به مشکلات زیر شود:

• پوسیدگی دندان
• بیماری‌های عفونی
• بیماری‌های پریودنتال
• بیماری‌های مخاط دهان

اگر سلامت دهان و دندان شما از قبل به خطر افتاده باشد، ممکن است دچار سوءتغذیه شوید؛ بنابراین انتخاب‌های غذایی شما هم می‌تواند محدود شود و به‌نوبه‌خود می‌تواند منجر به بیماری‌های مزمن سیستمیک شود.

حفظ سلامت بدن شما نیاز به تغذیه روزانه از غذاهای سرشار از ویتامین‌ها، مواد معدنی، پروتئین‌ها و کربوهیدرات‌ها دارد. بسیاری از عوامل پیچیده به‌هم پیوسته، سلامت عمومی، سلامت دهان و دندان، وضعیت تغذیه و شیوه‌های غذایی را به هم مرتبط می‌کنند. نسخه ساده شده آن این است که بین تغذیه و سلامت دهان و دندان یک ارتباط دو طرفه یا حتی هم‌زیستی وجود دارد.

مشکلات تغذیه و سلامت دهان و دندان را به‌عنوان اولویت‌های اصلی برای بهبود کیفیت زندگی و سلامت خود بشناسید و درمان کنید.

نقش تغذیه در جلوگیری از بیماری‌های لثه و دهان

رژیم غذایی غنی از ویتامین‌ها و مواد معدنی می‌تواند به محافظت از بافت‌های لثه کمک کند و از بیماری‌هایی مانند التهاب لثه و پریودنتیت پیشگیری کند. مصرف مواد غذایی ضدالتهاب و آنتی‌اکسیدان‌ها هم می‌تواند در سلامت لثه‌ها و کاهش خطر بیماری‌های دهانی مؤثر باشد.

مواد غذایی مفید برای سلامت دندان‌ها

برای اطمینان از تغذیه مناسب و سلامت دهان و دندان باید بشقاب خود را با غذاهای غنی‌شده با ویتامین‌ها، مواد معدنی و اسیدهای چرب پر کنید. ویتامین‌های زیر از جمله مواردی هستند که دهان شما بیشترین نیاز را به آن‌ها دارد:

• ویتامین C
• ویتامین D
• ویتامین E
• ویتامین A
• ویتامین K2
• ویتامین‌های گروه B، از جمله فولات و B

تغذیه مناسب و سلامت دهان و دندان به مواد معدنی ضروری هم نیاز دارد. مصرف و جذب مواد مغذی زیر می‌تواند سلامت دهان و عاری از بیماری‌بودن آن را تضمین کند:

• روی
• آهن
• کلسیم
• منیزیم
• فسفر

طبق آنچه که گفته شد، شما باید غذایی بخورید که سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی باشد و جریان مداوم بزاق را تقویت کند؛ زیرا این کار نه‌تنها باعث شستشوی اسید و باکتری‌های مضر می‌شود، بلکه به جلوگیری از پوسیدگی دندان و بسیاری از بیماری‌های دیگر کمک می‌کند.

مواد غذایی مفید برای دندان که بیشترین تاثیر تغذیه بر سلامت دندان را با گنجاندن آن‌ها در رژیم غذایی خود می‌توانید مشاهده کنید، شامل موارد زیر هستند:

• لبنیات (شیر، پنیر و ماست)
• غلات کامل
• سبزیجات برگ‌سبز مانند کلم پیچ و اسفناج
• لوبیا، نخود فرنگی و حبوبات مختلف
• میوه‌ها و سبزیجات تازه و سرشار از فیبر
• ماهی‌های چرب و آجیل
• آدامس بدون قند (زیاد نجوید)

علاوه‌بر این، برخی از مطالعات با شواهد فعلی (محدود) ارتباطی بین کاهش خطر سرطان دهان و خوردن میوه و سبزیجات را نشان می‌دهند.

مواد غذایی مضر برای دندان‌ها

حال که تاثیر تغذیه بر سلامت دندان را مشخص کردیم، بیایید در مورد غذاهایی که باید به‌طور خاص از آن‌ها اجتناب کنید، صحبت کنیم. انواع مختلفی از غذاها و نوشیدنی‌ها به‌دلیل pH پایین یا اسیدیته زیاد می‌توانند به دهان، دندان‌ها و لثه‌های شما آسیب برسانند.

اگر این غذاها و نوشیدنی‌ها حاوی مقدار زیادی قند، چه ساکارز و چه فروکتوز باشند، می‌توانند دو برابر مخرب یا مضر باشند. به‌طور خلاصه، مراقب موارد زیر باشید:

• آب نبات
• سرکه
• ترشیجات
• سرکه سیب
• الکل
• شراب قرمز
• آب میوه‌ها
• نوشیدنی‌های مرکباتی ساخته‌شده از:
  • پرتقال
  • گریپ فروت
  • لیمو یا لیموترش
• نوشابه‌ها، به‌ویژه نوشیدنی‌های ترش یا اسیدی حاوی:
  • اسید مالیک
  • اسید سیتریک
  • اسید فسفریک

هنگام مصرف این مواد غذایی، با خوردن غذاهای دیگر با pH بالاتر به‌طور هم‌زمان، اسیدیته آن‌ها را خنثی کنید. همچنین فراموش نکنید که دو بار در روز مسواک بزنید، نخ دندان بکشید و گاهی اوقات از دهانشویه استفاده کنید. این کار میزان میکروب‌ها، پلاک و جرم را که می‌توانند در اطراف دندان‌های شما تشکیل شوند، محدود می‌کند. ذرات غذا هم شسته می‌شوند و هر چیزی که چسبناک است، با مسواک‌زدن ازبین می‌رود.

همچنین مراقب غذاهای ناسالم با کربوهیدرات بالا باشید که حاوی مقدار زیادی نشاسته یا قند هستند. برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:

• غلات پُر از شیرین‌کننده
• پوسته‌های ذرت بوداده که می‌توانند بین لثه‌ها و دندان‌ها گیر کنند
• نان‌های ترد مانند نان فرانسوی که می‌توانند در دندان‌های شما گیر کنند یا با سختی خود به لثه‌های شما آسیب برسانند
• چیپس سیب زمینی که می‌تواند به دندان‌ها بچسبد یا با لبه‌های تیز خود بافت لثه شما را پاره کند
• آدامس یا آبنبات‌های جویدنی با شیرین کننده‌ها که می‌توانند با جویدن زیاد، مینای دندان‌های شما را از بین ببرند.

مصرف زیاد مواد غذایی مضر برای دندان شامل قندها، نوشیدنی‌های گازدار، آب‌نبات‌ها، غذاهای چسبنده و اسیدی می‌تواند به پوسیدگی و فرسایش مینای دندان منجر شود. این مواد غذایی با تحریک تولید اسید توسط باکتری‌های دهان به تضعیف دندان‌ها کمک می‌کنند.

با توجه به آنچه که می‌خورید، می‌توانید از سلامت ضعیف دهان و دندان جلوگیری کنید. عادات مثبت بهداشت دهان و دندان را در خود و فرزندانتان از سنین پایین تشویق کنید. راز سلامت خوب دندان و دهان با تغذیه مناسب شروع می‌شود و با رعایت بهداشت منظم به پایان می‌رسد.

نقش آب و هیدراتاسیون در سلامت دهان

آب نه‌تنها به شستشوی دهان از باکتری‌ها و باقی‌مانده‌های غذایی کمک می‌کند، بلکه با تحریک تولید بزاق، از پوسیدگی دندان‌ها جلوگیری می‌کند. بزاق حاوی مواد معدنی مهمی است که در بازسازی مینای دندان نقش دارند.

رژیم‌های غذایی کم‌ضرر برای دندان‌ها

رژیم‌های غذایی که شامل مصرف محدود قندهای ساده و غذاهای فرآوری‌شده و افزایش مصرف مواد غذایی طبیعی و غنی از ویتامین‌ها و مواد معدنی هستند، می‌توانند به حفظ سلامت دندان‌ها کمک کنند. مصرف غذاهایی که نیاز به جویدن دارند هم جریان بزاق را افزایش می‌دهد و به تمیزی دندان‌ها کمک می‌کند.

نکات تغذیه‌ای برای کودکان و نوجوانان

کودکان و نوجوانان به‌دلیل رشد سریع دندان‌ها و لثه‌ها به تغذیه‌ای غنی از کلسیم، فسفر و ویتامین‌های D و C نیاز دارند. محدودکردن مصرف شیرینی‌ها و نوشیدنی‌های شیرین و تشویق به مصرف میوه‌ها، سبزیجات و لبنیات می‌تواند به تقویت دندان‌های در حال رشد آن‌ها کمک کند. همچنین آموزش عادات صحیح تغذیه‌ای از سنین پایین می‌تواند از مشکلات دهانی در آینده جلوگیری کند.

تغذیه و نقش آن در پیشگیری از بیماری‌های دهان و دندان

التهاب لثه و عفونت‌های دهان از بیماری‌های رایج دهان و دندان هستند که با پیروی از یک رژیم غذایی سالم می‌توانید تا حد زیادی از آن‌ها پیشگیری کنید. رژیم‌های غذایی سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها مانند ویتامین‌های C و E می‌توانند به کاهش التهاب لثه و جلوگیری از عفونت‌های دهانی کمک کنند. مصرف میوه‌ها و سبزیجات تازه، به‌ویژه مرکبات، توت‌ها، فلفل دلمه‌ای و سبزیجات برگ‌سبز باعث تقویت سیستم ایمنی بدن و مقاومت بیشتر لثه‌ها در برابر عفونت‌ها می‌شود. مواد غذایی ضدالتهاب شامل ماهی‌های چرب مانند سالمون و ساردین، روغن زیتون و زردچوبه هم به کاهش التهاب لثه کمک می‌کنند.

پریودنتیت یکی از بیماری‌های جدی لثه است که می‌تواند منجر به از دست‌دادن دندان‌ها شود. مصرف مواد غذایی حاوی امگا-۳، مانند ماهی‌های چرب و مغزها به کاهش التهاب و کنترل پریودنتیت کمک می‌کند. همچنین مصرف مواد غذایی غنی از کلسیم و فسفر مانند لبنیات، بادام، دانه کنجد و سبزیجات می‌تواند به سلامت استخوان‌های فک و دندان‌ها کمک کند. ویتامین D جذب کلسیم را افزایش می‌دهد و با پریودنتیت مقابله می‌کند. منابع غنی آن شامل نور خورشید، ماهی‌های چرب و زرده تخم‌مرغ هستند.

پلاک‌های دندانی مسئول ایجاد پوسیدگی در دندان‌های شما هستند. برخی مواد غذایی خاص حاوی ترکیبات ضدباکتری هستند که می‌توانند به کنترل رشد باکتری‌های مضر دهان کمک کنند. به‌عنوان مثال، چای سبز دارای ترکیبات پلی‌فنولی است که از رشد باکتری‌های دهان جلوگیری می‌کند. سیب با تحریک بزاق و داشتن ترکیبات ضدباکتری به کاهش پلاک کمک می‌کند. سیر به‌دلیل داشتن آلیسین، اثری ضدباکتریایی و ضدالتهابی دارد. همچنین مصرف ماست و محصولات پروبیوتیک می‌تواند به تعادل باکتری‌های دهانی کمک و از رشد باکتری‌های مضر جلوگیری کند.

سوالات متداول درباره تأثیر تغذیه بر سلامت دندان‌ها

• آیا مصرف آب‌نبات‌های بدون قند برای دندان‌ها مضر است؟

اگرچه آب‌نبات‌های بدون قند به‌طور مستقیم به پوسیدگی دندان منجر نمی‌شوند؛ اما در صورت مصرف بیش‌ازحد، بالارفتن اسیدیته دهان می‌تواند به مینای دندان آسیب برساند.

• آیا مصرف زیاد لبنیات ممکن است به دندان‌ها آسیب برساند؟

مصرف لبنیات به‌طور کلی برای دندان‌ها مفید است؛ اما در افرادی که به لاکتوز حساسیت دارند، ممکن است باعث ایجاد مشکلات گوارشی شود.

• آیا میوه‌های تازه هم می‌توانند به دندان‌ها آسیب برسانند؟

میوه‌های تازه، به‌ویژه مرکبات، به‌دلیل داشتن اسیدهای طبیعی می‌توانند در صورت مصرف بیش‌ازحد باعث فرسایش مینای دندان شوند. بهتر است پس‌از مصرف میوه، دهان با آب شسته شود.

سخن پایانی

تاثیر تغذیه بر سلامت دندان و دهان انکارناپذیر است. انتخاب‌های غذایی درست می‌تواند به تقویت دندان‌ها و جلوگیری از مشکلاتی مانند پوسیدگی، التهاب لثه و بیماری‌های دهانی کمک کند. با رعایت یک رژیم غذایی متعادل و مناسب، مصرف کافی آب و آموزش عادات صحیح تغذیه‌ای از سنین کودکی می‌توانید از سلامت دندان‌ها و لثه‌های خود و خانواده‌تان مراقبت و از بروز مشکلات جدی در آینده جلوگیری کنید.