کشیدن دندان (tooth extraction) یکی از مواردی است که اکثر افراد آن را به صورت عادی یا جراحی تجربه می کنند. در واقع دندان ها بنا به دلایل مختلف کیفیت خود را از دست می دهند و بعضاً خرابی و پوسیدگی شدید آنها با درد همراه است. به همین سبب بیماران جهت رهایی از این درد و بهبود وضعیت دهان و دندان هایشان اقدام به دندان کشیدن می کنند. البته برخلاف تصور عامه مردم، کشیدن دندان یک کار تخصصی می باشد. چرا که عدم رعایت اصول دندانپزشکی ممکن است به سایر دندان ها و ریشه آن ها نیز آسیب وارد کند. پس تا حد امکان برای انجام این دسته از خدمات دندانپزشکی به مراکز معتبر و تخصصی مراجعه نمایید. در این بخش برای آشنایی بیشتر شما عزیزان قصد داریم به بیان نکاتی کلیدی درباره با نحوه کشیدن دندان، مزایا و مراقبت های بعد از آن بپردازیم.
کشیدن دندان : چرا و چگونه؟
کشیدن دندان یا جراحی دندان یک درمان در موارد خاص می باشد که البته به این راحتی ها تجویز نمی شود. دندان ها با ارزش و گران هستند، نبود دندان همان طور که در مقاله عوارض بی دندانی گفتیم شخص را درچار مشکلات متعدد می کند، اما برخی دندان ها با کشیدن شان مشکلات فرد را کاهش می دهند مانند کشیدن دندان عقل و دندان های اضافی
اگر دندانی شکسته و یا به دلیل پوسیدگی آسیب دیده باشد، پر کردن یا عصب کشی توسط دندان پزشکتان در بیشتر مواقع مشکل را حل می کند، ولی گاهی اوقات به دلیل اینکه آسیب دیدگی عمیق می باشد، نمی توان با پر کردن و یا حتی عصب کشی آن را درمان کرد و تنها گزینه باقی مانده، کشیدن دندان می باشد.
علاوه بر آسیب دیدگی، دندان هایی که لق شده باشند نیز باید کشیده شوند. البته با پیوند استخوان برخی از لق شدگی ها را می توان درمان کرد و دندان را نگه داشت.
دلایل کشیدن دندان
دلایل مختلفی برای کشیدن دندان وجود دارد، مثلا برای کاشت همزمان ایمپلنت دندان و کشیدن دندان دلیل خوبی وجود دارد: افزایش سرعت بهبود و جلوگیری از کاهش ارتفاع استخوان. در این راستا از بین مهمترین دلایل کشیدن دندان می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کشیدن انواع دندان برای انجام ارتودنسی
- خارج کردن دندان های نهفته و نیمه نهفته (جهت جلوگیری از آسیب به ساختار و ریشه سایر دندان ها)
- کشیدن دندان های خراب و پوسیده؛ در بعضی مواد شدت خرابی و پوسیدگی ها دندان ها به قدری است، که کشیدن چند دندان در یک روز نیز اتفاق می افتد.
- خارج کردن دندان های عفونی شده ناشی از پرتو درمانی و شیمی درمانی
کشیدن دندان به دلیل اضافی بودن دندان
بعضی از مردم دندان های اضافی درمی آورند که جلوی رشد دندان های دائمی را می گیرد؛ به همین دلیل باید جراحی دندان را انجام داد. این مورد یکی از ناهنجاری های شایع دهان و دندان به شمار می رود و عدم کشیدن دندان در زمان مناسب موجب تغییر ساختار دندان ها و نحوه قرارگیری آن ها می گردد. بنابراین در صورت مشاهده هرگونه دندان اضافی یا رشد دندان به صورت غیرمتعارف (به صورتی که به ریشه و ساختار سایر دندان ها آسیب وارد کند) سریعاً به مراکز تخصصی دندانپزشکی مراجعه کنید. تا ضمن بررسی وضعیت دندان ها، اقدامات لازم جهت رفع این مشکل صورت گیرد.
کشیدن دندان شیری
گاهی اوقات افتادن دندان های شیری کودکان به موقع نبوده و جلوی رشد دندان های دائمی را می گیرد.
کشیدن دندان به علت ارتودنسی
در برخی مواقع، افرادی که ارتودنسی انجام می دهند برای اینکه دندان ها سر جای خود قرار بگیرند، نیاز به کشیدن دندان خواهند داشت.
جراحی دندان به علت سیستم ایمنی بدن
افرادی که به خاطر بیماری های سرطان قرص مصرف می کنند، سیستم ایمنی ضعیف تری دارند و به همین دلیل بیشتر دچار عفونت دندانی شده و نیاز به کشیدن دندان ها پیدا می کنند.
کشیدن و جراحی دندان عقل
دندان های عقل که سومین دندان های آسیاب بزرگ شناخته شده و در آخرین ردیف دندان ها رشد، در سنین ۱۷ تا ۲۵ سالگی می رویند، در صورتی که پوسیده شده، عفونت داشته باشند و یا موجب درد شوند به زودی زود باید کشیده شوند؛ کشیدن هر چه زودتر این دندان ها معمولا به نفع خود فرد می باشد. البته گاهی بعضی از دندان های عقل نیاز به جراحی دارند. به اطلاع میرساند تا اطلاع ثانوی جراحی دندان عقل در مطب دندانپزشکی دکتر الهام وزیری رایگان می باشد.
تهیه رادیوگرافی دندان قبل از کشیدن دندان
قبل از اینکه اقدامی برای کشیدن دندان خاصی انجام دهید، حتما رادیوگرافی دندان هایتان را به دندانپزشک یا متخصص فک و صورت نشان دهید تا تصمیم درست گرفته شود.
رادیوگرافی پانارومیک دندانی به راحتی تمامی پوسیدگی ها، بیماری های لثه و دندان هایی که باید کشیده شوند را نشان می دهند؛ رابطه دندان عقل با دندان های دیگر ، رابطه دندان های بالا با سینوس ها، رابطه دندان های فک پایین با رشته عصبی موجود در استخوان فک و هرگونه عفونت و بیمار یهای استخوان را در صورت وجود نشان می دهد.
در صورتی که بیماری خاصی داشته و یا قرص خاصی مصرف می کنید، حتما با دندان پزشک خود در میان بگذارید، حتی اگر دارویی بدون نسخه پزشک مصرف می کنید، به دندان پزشکتان بگویید.
انواع روشهای کشیدن دندان
با توجه به علل مختلفی که برای کشیدن دندان وجود دارد، به نسب براساس وضعیت دندان ها، شرایط فک و لثه، نوع دندان و .. نیز طریقه کشیدن دندان فرق می کند. در واقع شیوه دندون کشیدن یکسان نیست و بیماران هنگام مراجعه به دندانپزشکی متوجه این موضوع مهم می شوند. به طوری که مراحل کشیدن دندان در بعضی موارد به صورت عادی بوده و گاهی اوقات به وسیله جراحی دندان و در آخر بخیه کردن لثه انجام می گردد. بدین منظور انواع روش های اصلی و متداول کشیدن دندان به شرح زیر عبارت است از:
۱- روش معمولی (مرسوم)
این طریقه کشیدن دندان مرسوم صرفاً شامل دندان هایی می شود که به رشد و اندازه مناسب رسیده باشند. در واقع هرگونه اختلال در نحوه رشد دندان یا حالت نامناسب دندان و ریشه مانع کشیدن دندان به روش معمولی خواهد شد. در حال حاضر نیز دندان های آسیب دیده، پوسیده و دندان هایی که برای ارتودنسی نیاز به کشیدن دارند، با این روش برداشته می شوند. مراحل کشیدن دندان در روش معمولی بدین صورت است که ابتدا دندانپزشک به لثه و سایر بخش های نگهدارنده دندان بی حسی موضعی تزریق می کند. سپس برای لق کردن دندان از جهات مختلف به آن فشار وارد کرده و دندان را با فشار حرکت می دهد. بعداز لق شدن دندان با استفاده از ابزار و لوازم مخصوص دندان کشیده می شود و گاز استریل برای جلوگیری از ادامه خونریزی در حفره دندان قرار می دهند.
۲- روش جراحی
گاهی اوقات به دلایل وجود مشکلات مختلف در ساختار دندان، فک و لثه امکان کشیدن دندان به روش معمولی نیست. به طور مثال دندان های پوسیده و شکسته، تحلیل رفته، نهفته و نیمه نهفته را نمی توان به آسانی از لثه و استخوان فک جدا کرد. از این رو طریقه کشیدن دندان به صورت عمل جراحی انجام می شود. این روش دندان کشیدن تا حدودی مثل روش معمولی است. اما با این تفاوت که پس از تزریق داروی بی حسی و لق کردن دندان، اطراف لثه شکافته می شود و سپس دندان را خارج می کنند. در آخر نیز برای تسریع پروسه بهبود لثه چند بخیه روی آن زده می شود. به لحاظ اینکه کشیدن دندان به روش جراحی از حساسیت بیشتری برخوردار می باشد و به زمان بیشتری نیز نیاز دارد، این کار اغلب در مطب ها و کلینیک های تخصصی دندانپزشکی انجام می گردد. بنابراین اگر قصد دندون کشیدن به روش جراحی دارید، به این مورد توجه ویژه داشته باشید.
نکات و دستورالعمل های بهداشتی بعد از کشیدن دندان
اصلاً مهم نیست که از چه روشی برای کشیدن دندان استفاده می کنید. در هر حالت باید پس از کشیدن دندان ها یک سری نکات و دستورالعمل ها را رعایت نمایید، تا پروسه التیام لثه و بهبود حفره دندان سریع طی شود. برخی از مهمترین این نکات به قرار زیر است:
تا بهبود کامل لثه و حفره دندان مواد غذایی نرم میل کنید
به طور معمول پس از رفع اثر داروهای بی حسی موضعی درد ناشی از کشیدن دندان نمایان می شود. به طوری که هر گونه فشار روی لثه موجب بروز خونریزی و تأخیر در بهبود لثه و حفره دندان می گردد. بنابراین تا زمان بهبودی کامل لثه توصیه می شود حتماً از مواد غذایی نرم مانند سوپ، ماست، فرنی، بستنی و … میل کنید.
در این زمینه همان طور که در وبسایت clevelandclinic گفته شده است موراد زیر نیز باید رعایت شود:
When the procedure is complete, your dentist will place a piece of gauze over the extraction site and ask you to close down with firm, steady pressure. This helps slow bleeding so a blood clot can form. (Clotting is a normal aspect of recovery. It promotes healing and reduces the risk of dry sockets.) You’ll take the gauze out once the bleeding has slowed enough. You may continue to have light bleeding throughout the first 24 hours.
مدیریت درد ناشی از کشیدن دندان
همان طور که می دانید پس از کشیدن هر دندان یک حفره درون لثه ایجاد می شود. علاوه بر این جدا شدن لثه از استخوان فک با خونریزی و درد همراه است. بنابراین تا حد امکان درد ناشی از دندان کشیدن را تحمل کنید و کمتر از داروهای مسکن استفاده نمایید. در حال حاضر استفاده مصرف روزانه هر ۸ ساعت یکبار از داروهای مسکن و آنتی بیوتیک به مدت سه تا پنج روز متوالی (بنا به تشخیص و تجویز دانپزشک) بهترین روش مدیریت درد کشیدن دندان است.
مراقبت مستمر از دندان ها
با توجه به ناهنجاری و مشکلات دهان و دندان ممکن است کشیدن چند دندان در یک روز را تجربه کنید. اما این دلیل نمی شود که مراقبت از سایر دندان ها را پشت گوش بیاندازید. پس با توجه به نحوه کشیدن دندان و همچنین تعداد دندان های کشیده شده، تقریباً ۲ تا ۵ روز پس از کشیدن دندان می توانید دندان هایتان را مسواک بزنید. این کار موجب پاکسازی اطراف دندان ها و مجاری لثه از هرگونه آلودگی، باکتری، پلاک و تارتار می شود. پس این سری از نکات بهداشتی را جدی بگیرید و با استمرار در مسواک زدن از بروز این قبیل مشکلات و عفونت ها جلوگیری به عمل آورید.
سؤالات متداول:
۱.کشیدن دندان چه مدت زمان به طول می انجامد؟
به طور معمول با توجه به نوع دندان، محل قرارگیری و شیوه کشیدن مدت زمان کشیدن بین ۵ تا ۱۰ دقیقه متغیر است. اما به هر حال با توجه به شرایط بیمار، وضعیت دندان ها و میزان تجربه دندانپزشک ممکن است این زمان افزایش یافته یا کاهش یابد.
۲.آیا امکان کشیدن دندان عقل با روش معمولی (بدون جراحی) وجود دارد؟
بله، در بعضی مواقع موقعیت و شرایط دندان عقل به گونه ای است، که به راحتی می توان با روش معمولی آن را لق کرد و کشید. اما در هر صورت تصمیم گیری در این خصوص برعهده دندانپزشک می باشد. که معمولاً دندانپزشکان پس از تهیه عکس رادیوگرافی از دندان ها در این باره اظهارنظر می کنند.
۳.آیا کشیدن دندان با درد همراه است؟
با توجه به اینکه امروزه در همه مطب ها و کلینیک های دندانپزشکی از داروهای بی حسی برای کشیدن دندان استفاده می کنند، این دسته از خدمات دندانپزشکی بدون هیچگونه درد انجام می شود. اما پس از گذشت چند ساعت و رفع کامل اثر داروهای بی حس کننده درد کشیدن دندان و ایجاد حفره در لثه نمایان می شود. که با مصرف مداوم داروهای مسکن کاهش یافته و به طور کامل از بین می رود.
